Kerken en synagoge
Verken de historische kerken en synagoge van Alkmaar en ontdek het rijke religieuze erfgoed, de architectuur en de geschiedenis van deze bijzondere gebouwen.
Remonstrantse Kerk
Het gebouw met zijn eenvoudige exterieur werd in 1658 gebouwd op de plaats van een houten gorterij (graanschuur). Aan 't begin van de 17de eeuw mochten alleen de kerken van de officiële gereformeerde staatskerk op pleinen staan, torens en luidklokken hebben.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
1658
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Schuilkerk.
- Monumentale entree tussen twee klokgevelhuisjes.
- Sierlijk ijzerwerk boven de letters RK (Remonstrantse Kerk).
- 17de-eeuwse spreekstoel.
- Op de spreekstoel en op het doophek een koperen lessenaar (resp. 1711 en 1698).
- Koperen kronen, kaarsenarmen en blakers.
- Het orgel (1792) is van de Amsterdamse orgelbouwer Johan Strümphler.
- Grenen vloer bestrooid met fijn zand.
- In 2012 gerestaureerd interieur.
Fnidsen 35-39, centrum
St. Laurentiuskerk
De rooms-katholieke Sint Laurentiuskerk is één van de vroegste werken in Noord-Holland van de beroemde architect Pierre Cuypers uit Roermond. Het is een kerk op de plattegrond van een Latijns kruis. Tot de bijzonderheden behoren de luchtbogen aan de buitenkant van het gebouw. Deze dienen om de uitwaartse druk van de zware hoge muren op te vangen.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
1859 - 1861, Neogotiek
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Rijk versierde roosvenster van Limburgs mergelsteen, boven de monumentale toegangsdeur.
- Kleurige wandschilderingen van het Heilige Bloedmirakel van Alkmaar.
- De geschilderde kruiswegstaties en gebrandschilderde ramen.
- In de wanden bovenin het schip onder de vensters (het triforium) een reeks opengewerkte reliëfs met symbolen van de vier Evangelisten, de vier westerse kerkvaders, de twaalf apostelen en St. Laurentius.
- Groot triomfkruis uit 1862.
- De oude kerkbanken, in 2012 aangepast aan de huidige eisen van zitcomfort.
- Het orgel wordt bespeeld.
Verdronkenoord 68, centrum
Evangelisch-Lutherse Kerk
Als je binnen staat en omhoog kijkt zie je een mooi houten tongewelf met een verhoogd middenveld. Voorts is er een fraaie preekstoel, geschonken door gemeentelid Daniël Rademaker. Het is zijn wapen dat je op de preekstoel ziet. De banken zijn in dezelfde stijl gemaakt. Het orgel werd vermoedelijk gebouwd door Pieter Müller, zoon van de bekende orgelbouwer Christian Müller.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
1692
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Schuilkerk.
- Spitsboogvensters.
- Rijk Interieur.
- Rijk gesneden tochtportaal uit 1695 (zij-ingang Oudegracht).
- Orgel uit 1754.
- Zwaan bovenop het orgel: symbool van Luther en van de Lutheranen.
- Sluitsteen met bouwjaar boven de ingang
- De Historische Vereniging Alkmaar is aanwezig en heeft de expositie verzorgd.
Oudegracht 187, centrum
Heilige Geestkapel
De Waag is oorspronkelijk gebouwd als Heilige Geestgasthuis met een kapel. Het gasthuis diende als armenziekenhuis en pelgrims konden er overnachten op hun doorreis. Het gebouw werd omgebouwd tot Waag in de 16e eeuw. Het Waagplein groeide met de eeuwen. In de 17de, 18de en 19de eeuw werden diverse woonhuizen gesloopt om het marktterrein te vergroten. De kaas die op het plein werd verhandeld, werd aangevoerd uit het omliggende platteland.
De grootste afnemers zijn niet meer de regionale klanten, maar landen als Duitsland, Engeland, VS en Japan. Deze landen leveren nu de grootste groep toeristen, waaraan de kaasmarkt haar bestaan te danken heeft. Hier klinkt dan ook van medio april tot medio september nog elke vrijdag om 10.00 uur de bel als startsein van de markt en wordt de definitieve koop gesloten met een traditioneel handjeklap!
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
Oorsprong 14de eeuw; Waag in 1582, voorgevel herbouwd 1884, Renaissance
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Kaasmuseum met expo ‘van koe naar kaas’.
- De Waag stond eerst naast de huidige plaats.
- Onder de luifel zie je de oorspronkelijke kooromtrek van de kapel, waar het hoofdaltaar zich bevond.
- Pronkgevel met tegeltableau.
Het huidige Waaggebouw, Waagplein 3, centrum
Doopsgezinde Kerk
Dit is één van de oudste stenen doopsgezinde kerken in ons land. Deze doopsgezinde kerk is in 1617 gebouwd op initiatief van de beroemde voorganger Hans de Ries. Evenals de andere Alkmaarse schuilkerken kreeg ook deze een houten tongewelf.
In de 19de eeuw werden het gebouw en de inrichting sterk gewijzigd. Zo tekende C.W. Bruinvis, de latere stadsarchivaris, in 1854 een nieuwe voorgevel in neoclassicistische stijl met rondboogvensters.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
Oorsprong 1617 en gevel 1854, Neoclassicisme
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Een neoclassicistische orgelfront uit 1819.
- Daarachter een Flaes-orgel uit 1866.
- Banken met neogotische detaillering.
- Kleurgebruik in de kerk.
- Lag verscholen achter woningen (later gesloopt) van de Koningsweg.
- Baksteen muren met houten stijlen.
- Originele gele bakstenen muur aan de
westzijde is deels nog aanwezig.
Koningsweg 12, centrum
Kapelkerk
Ten tijde van de bouw van de Kapelkerk was de Laat nog water. De hoofdingang zit daarom in de korte gevel aan de Kapelsteeg. Ook het pand genaamd Het Landwijf, daar recht tegenover, heeft om die reden de ingang in deze steeg.
In 1760 werd het gebouw getroffen door een brand. Daarbij ging het middeleeuwse houten tongewelf verloren. Daarvoor in de plaats kwam het huidige stucgewelf met zijn verhoogde velden.
Een bewoonster van een buurpand van de Kapelkerk was zo blij dat haar huis bij de brand gespaard was gebleven, dat zij aan de kerk een preekstoel schonk.
Eind 2002 en begin 2003 vonden hier archeologische onderzoeken plaats. Er werd een twintigtal graven geborgen. Geheel onderin werden nog enkele grafkisten aangetroffen uit een oudere periode.
Het hout van één van de kisten dateerde uit circa 1579, een tweede na 1460 en een derde na 1461.
Het kerkgebouw werd in 2004 grootscheeps gerestaureerd. Daarbij is het orgel gereviseerd en is de orgelkas in de oorspronkelijke kleur geschilderd: gemarmerd en gehout.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
Circa 1500-1540; in 1707 vergroot aan de zijde van het Verdronkenoord
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Bankenblok in Lodewijk XIV-stijl met de krullende acanthusbladeren.
- Gewelf, houten spreekstoel en orgelkas met versieringen in rococostijl.
- Glas-in-loodramen (W. Bogtman 1924-1942).
Kapelsteeg 3, centrum
St. Josephkerk
De kerk is in gebruik genomen op 1 januari 1910. Het ontwerp is van het Rotterdamse architectenbureau van de gebroeders Margry en Snickers. De gebroeders Margry waren beroemde kerkenbouwers en leerlingen van P.J.H. Cuypers. Eén van hen had eerder de St. Laurenstiuskerk in Oudorp ontworpen (1879). Het gebouw heeft in 2006 inwendig een metamorfose ondergaan. Tegenwoordig wordt het pand omgebouwd tot appartementen.
Bouwperiode/bouwjaar en stijl
1910, Neogotiek
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Het bronzen Christus-Koningsbeeld uit 1948 voor de ingang.
Gebrandschilderde ramen. U kunt deze het beste van binnenuit bekijken. - Aan de wanden hangen 14 kruiswegstaties uit 1927, die door Matthieu Wiegman zijn ontworpen en door een parochiaan van de (gesloopte) Don Boscokerk zijn geborduurd.
- Twee glas-in-loodramen uit de Don Boscokerk staan achter de stoelen.
Nassaulaan 2, zuid
Synagoge
Sinds 2011 is de Synagoge in handen van de Stichting Synagoge Alkmaar. Voordien was het vanaf 1952 in gebruik door de Baptistengemeente.
Op 10 mei 1604 stond de vroedschap van Alkmaar als eerste Hollandse stad de Joden toe om zich vrij te vestigen. In 1744 werd de joden vrijheid van godsdienstoefening verleend. Ze kwamen lange tijd bijeen in huissynagoges, tot in 1802 het geboortehuis van Cornelis Drebbel (1572-1633), de beroemde Alkmaarse kaarttekenaar en uitvinder, aan de Hofstraat werd gekocht.
De Tweede Wereldoorlog betekende het einde van het gebruik van de synagoge.
Bouwperiode, bouwjaar en stijl
Gevel 1844
Blikvangers, wetenswaardigheden:
- Gevelstenen.
- Sterraam met glas in lood.
- Hebreeuwse teksten op de gevel
- Moderne aanbouw.
- Glazen monument met de namen van 173 personen die op 5 maart 1942 uit Alkmaar zijn weggevoerd.
- Aan de achterkant zijn woningen gemaakt.
- Enige Synagoge ten noorden van Amsterdam.
Hofstraat 15, centrum